Το προϊστορικό νεκροταφείο
Η ανασκαφή μεταξύ των κτιρίων εξυπηρέτησης του κοινού και του Ιερού του Δάρρωνος, στο νότιο τμήμα της πόλης από το 2006 και εξής, αποκάλυψε μεγάλο τμήμα ενός άγνωστου προϊστορικού νεκροταφείου που χρονολογείται στην Εποχή του Χαλκού από το 3000 π.Χ. ως το 1700 π.Χ. περίπου.
Το νεκροταφείο φαίνεται να εκτείνεται σε περισσότερο από 10 στρέμματα, κατεστραμμένο σε μεγάλο βαθμό από την υπερκείμενη αρχαία πόλη. Άγνωστη είναι η θέση του οικισμού στον οποίο ανήκει το νεκροταφείο, με πιθανότερη την περιοχή όπου το δημόσιο λουτρό και δυτικότερα, όπου έχει εντοπιστεί μεγάλη ποσότητα προϊστορικής κεραμικής. Δεν αποκλείεται όμως το νεκροταφείο να ανήκει στο οικισμό της Εποχής του Χαλκού που υπάρχει στη νησίδα του Φάκου, 800 μ. νότια αυτής της θέσης.
Οι ενταφιασμοί βρέθηκαν μέσα σε πιθάρια που είναι τοποθετημένα οριζόντια και οριοθετούνται από πλακαρές πέτρες ή σε απλούς ελλειψοειδείς λάκκους, πολλές φορές με πέτρες στην περίμετρό τους. Λίγοι είναι οι τάφοι που παρουσιάζουν πρόχειρα χτισμένα τοιχώματα. Πάνω από ορισμένους τάφους στήνονται μικροί λιθοσωροί, όρθιες λίθινες πλάκες ή κυβόλιθοι. Περίβολοι οριοθετούσαν τρεις τύμβους πάνω από ισάριθμες συστάδες τάφων.
Όλοι οι νεκροί έχουν ταφεί σε έντονα συνεσταλμένη στάση, άλλοτε στο αριστερό κι άλλοτε στο δεξί πλευρό τους. Τα συχνότερα ευρήματα (σε όσους τάφους ήταν κτερισμένοι) ήταν τα πήλινα αγγεία Σπανιότερα ήταν τα αργυρά και χάλκινα κοσμήματα και τα χάλκινα όπλα. Ιδιαίτερα σπάνια για τη Μακεδονία είναι μία μαρμάρινη «φιάλη» (ανοιχτό σκεύος για υγρό περιέχομενο) η οποία πρέπει να συσχετιστεί με την τέχνη της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου ( ±3000π.Χ.) και πιθανότατα προέρχεται από τις ίδιες τις Κυκλάδες.
- Κείμενο: Χάρης Τσούγγαρης - Αρχαιολόγος
